του Νίκου Ζαγανιάρη
Οι εορτασμοί των χριστουγέννων στην
Αφρική
Όταν σκεφτόμαστε Χριστουγεννιάτικες εικόνες,
ίσως το τελευταίο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι η Αφρική. Κάτι λογικό
γιατί το συνήθως καυτό κλίμα της, οι ξερές έρημοι και το στερεότυπο που λέει ότι
δεν υπάρχουν αρκετοί Χριστιανοί στην Αφρική, δεν συνάδουν με τη «δυτική»
Χριστουγεννιάτικη ιδέα.
Και όμως…350 εκατομμύρια Χριστιανοί στην Αφρικανική
ήπειρο τιμούν και δοξάζουν τη γέννηση του Θεανθρώπου.
Οι Χριστουγεννιάτικες ετοιμασίες είναι ενδιαφέρουσες και γεμάτες εορταστικό πνεύμα όπου και αν βρίσκεται κάποιος στον κόσμο. Η αγαλλίαση διαπερνά τις καρδιές και εξαφανίζει τις αποστάσεις, τις προκαταλήψεις, τα προβλήματα, τις λύπες και για μερικές μέρες μας κάνει να αισθανόμαστε ζεστασιά και αδερφική ενότητα. Ας δούμε λοιπόν πως γιορτάζεται σε κάποιες χώρες της Αφρικής η γιορτή των Χριστουγέννων.
Κονγκό
Ένα γκρουπ είναι επιφορτισμένο αποκλειστικά με τον στολισμό της Χριστουγεννιάτικης παρέλασης, ενώ ένα άλλο τριγυρνά στα χωριά και τραγουδάει Χριστουγεννιάτικες μελωδίες και τραγούδια. Οι υπόλοιποι ντύνονται με τα καλά τους ρούχα, κάνουν συμβολικά δώρα και δίνουν δείγματα αγάπης για τον Χριστό στις Εκκλησίες προς τιμήν της Γενέθλιας περίστασης. Αργότερα τρώνε μαζί με τους φίλους τους σε τραπέζια που γίνονται έξω από τα σπίτια τους. Στην τελετή της προσφοράς των δώρων δεν υπάρχει κάποιος που να μην προσφέρει το δώρο του, το οποίο το εναποθέτει σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα μπροστά από την Αγία Τράπεζα.
Οι Χριστουγεννιάτικες ετοιμασίες είναι ενδιαφέρουσες και γεμάτες εορταστικό πνεύμα όπου και αν βρίσκεται κάποιος στον κόσμο. Η αγαλλίαση διαπερνά τις καρδιές και εξαφανίζει τις αποστάσεις, τις προκαταλήψεις, τα προβλήματα, τις λύπες και για μερικές μέρες μας κάνει να αισθανόμαστε ζεστασιά και αδερφική ενότητα. Ας δούμε λοιπόν πως γιορτάζεται σε κάποιες χώρες της Αφρικής η γιορτή των Χριστουγέννων.
Κονγκό
Ένα γκρουπ είναι επιφορτισμένο αποκλειστικά με τον στολισμό της Χριστουγεννιάτικης παρέλασης, ενώ ένα άλλο τριγυρνά στα χωριά και τραγουδάει Χριστουγεννιάτικες μελωδίες και τραγούδια. Οι υπόλοιποι ντύνονται με τα καλά τους ρούχα, κάνουν συμβολικά δώρα και δίνουν δείγματα αγάπης για τον Χριστό στις Εκκλησίες προς τιμήν της Γενέθλιας περίστασης. Αργότερα τρώνε μαζί με τους φίλους τους σε τραπέζια που γίνονται έξω από τα σπίτια τους. Στην τελετή της προσφοράς των δώρων δεν υπάρχει κάποιος που να μην προσφέρει το δώρο του, το οποίο το εναποθέτει σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα μπροστά από την Αγία Τράπεζα.
Νότιος
Αφρική
Όσο μας φαίνεται περίεργο ότι τα Χριστούγεννα έχουν καλοκαιριάτικες θερμοκρασίες και διακοπές οι Νότιο-Αφρικανοί, άλλο τόσο πρέπει να φαίνεται στους ίδιους παράξενο και ασυνήθιστο το βαρυχειμωνιάτικο σκηνικό που έχουμε εμείς στα δικά μας Χριστούγεννα. Λιακάδα, ανθισμένα λουλούδια, γιορτινά τραγούδια υπό το φώς
των κεριών, και στολισμοί με κλαδιά από έλατα δέντρων είναι στην Χριστουγεννιάτικη διάταξη των Νότιο-Αφρικανών. Τα παιδιά κρεμούν τις κάλτσες τους και τα δώρα αλλάζουν συνεχώς χαρούμενα χέρια.
Γκάνα
Στην δυτική ακτή της Αφρικής, τα σπίτια και οι Εκκλησίες στολίζονται 4 εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, ενώ παραμονές Χριστουγέννων κάνουν ότι και εμείς. Δηλαδή ξοδεύουν τα λεφτά τους! Εκείνη τη περίοδο θερίζεται το κακάο οπότε ο Γκανέζοι έχουν χρήματα τα οποία ξοδεύουν για τους ίδιους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Αργότερα γυρνούν όλοι στα σπίτια τους ακόμη και οι πιο σκληρά εργαζόμενοι. Τα παιδάκια τραγουδούν Χριστουγεννιάτικους ύμνους και «ειδοποιούν» τον κόσμο για την έλευση του Χριστού.
Οι Εκκλησίες στολίζονται με αναμμένα κεράκια,φύλλα από αειθαλή δέντρα, και κλαδιά φοίνικα.
Ανήμερα των Χριστουγέννων οι Γκανέζοι κάνουν παραστάσεις που έχουν σχέση με την καταγωγή τους και αφού ντυθούν σαν Χριστουγεννιάτικοι άγγελοι τραγουδούν όλοι μαζεμένοι.
Λιβερία
Ένας φοίνικας στολισμένος με καμπανάκια είναι το αντίστοιχο του δυτικοφερμένου Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το πρωί των Χριστουγέννων όλοι τραγουδούν τα κάλαντα, και ανταλλάσουν δώρα που συνήθως χρησιμεύουν και διευκολύνουν πρακτικά τη ζωή τους. Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, στήνεται έξω από το σπίτι, και έχει μπόλικο ρύζι, μοσχάρι και πολλά μπισκότα. Τα πυροτεχνήματα στο τέλος της ημέρας συμβολίζουν την άφιξη του Θεανθρώπου στη γη.
Όσο μας φαίνεται περίεργο ότι τα Χριστούγεννα έχουν καλοκαιριάτικες θερμοκρασίες και διακοπές οι Νότιο-Αφρικανοί, άλλο τόσο πρέπει να φαίνεται στους ίδιους παράξενο και ασυνήθιστο το βαρυχειμωνιάτικο σκηνικό που έχουμε εμείς στα δικά μας Χριστούγεννα. Λιακάδα, ανθισμένα λουλούδια, γιορτινά τραγούδια υπό το φώς
των κεριών, και στολισμοί με κλαδιά από έλατα δέντρων είναι στην Χριστουγεννιάτικη διάταξη των Νότιο-Αφρικανών. Τα παιδιά κρεμούν τις κάλτσες τους και τα δώρα αλλάζουν συνεχώς χαρούμενα χέρια.
Γκάνα
Στην δυτική ακτή της Αφρικής, τα σπίτια και οι Εκκλησίες στολίζονται 4 εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, ενώ παραμονές Χριστουγέννων κάνουν ότι και εμείς. Δηλαδή ξοδεύουν τα λεφτά τους! Εκείνη τη περίοδο θερίζεται το κακάο οπότε ο Γκανέζοι έχουν χρήματα τα οποία ξοδεύουν για τους ίδιους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Αργότερα γυρνούν όλοι στα σπίτια τους ακόμη και οι πιο σκληρά εργαζόμενοι. Τα παιδάκια τραγουδούν Χριστουγεννιάτικους ύμνους και «ειδοποιούν» τον κόσμο για την έλευση του Χριστού.
Οι Εκκλησίες στολίζονται με αναμμένα κεράκια,φύλλα από αειθαλή δέντρα, και κλαδιά φοίνικα.
Ανήμερα των Χριστουγέννων οι Γκανέζοι κάνουν παραστάσεις που έχουν σχέση με την καταγωγή τους και αφού ντυθούν σαν Χριστουγεννιάτικοι άγγελοι τραγουδούν όλοι μαζεμένοι.
Λιβερία
Ένας φοίνικας στολισμένος με καμπανάκια είναι το αντίστοιχο του δυτικοφερμένου Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το πρωί των Χριστουγέννων όλοι τραγουδούν τα κάλαντα, και ανταλλάσουν δώρα που συνήθως χρησιμεύουν και διευκολύνουν πρακτικά τη ζωή τους. Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, στήνεται έξω από το σπίτι, και έχει μπόλικο ρύζι, μοσχάρι και πολλά μπισκότα. Τα πυροτεχνήματα στο τέλος της ημέρας συμβολίζουν την άφιξη του Θεανθρώπου στη γη.
Αιθιοπία
Είναι εντυπωσιακή η ομοιότητα των εορτασμών της "ορθόδοξης Εκκλησίας" με το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην Αιθιοπία. Τα Χριστούγεννα ονομάζονται Ganna και γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου λόγω διαφορετικού ημερολογίου.
Οι εορτασμοί λαμβάνουν μέρος σε αρχαίες εκκλησίες σκαλισμένες από ηφαιστιογενή πέτρα.
Αρσενικά και θηλυκά κάθονται χωριστά. Πριν μπουν στην Εκκλησία παίρνουν κεράκια και αφού τα ανάψουν περπατούν γύρω από την Εκκλησία τρείς φορές και περιμένουν έως και τρείς ώρες να ολοκληρωθούν οι ψαλμοί.
Την ημέρα των Χριστουγέννων μαζεύονται σε όλα τα μέρη της χώρας προσκυνητές οι οποίοι μένουν μέσα στις εκκλησίες προσεύχονται, και τραγουδούν ύμνους. Έπειτα όλοι μαζί κάνουν μια πορεία σε έναν κοντινό λόφο υπό την καθοδήγηση τριών νεαρών ανδρών που τους κουμαντάρουν με μαστίγιο. Οι προσευχόμενοι ταΐζονται
με ψωμί και κρασί που έχει ευλογηθεί από ιερείς.
Την υπόλοιπη μέρα οι Αιθίοπες ανταλλάσσουν απλά δώρα, τρώνε σε τσιμπούσια και χορεύουν.
Μαλάουι
Το πιο χαρακτηριστικό Χριστουγεννιάτικο έθιμο στο Μαλάουι είναι αυτό των παιδιών που είναι ντυμένα με φούστες φτιαγμένες από φύλλα, κρατώντας αυτοσχέδια μουσικά όργανα, και τριγυρνούν από πόρτα σε πόρτα τραγουδώντας και χορεύοντας. Όπως και εδώ, παίρνουν ένα συμβολικό χρηματικό ποσό για «το καλό»
Είναι εντυπωσιακή η ομοιότητα των εορτασμών της "ορθόδοξης Εκκλησίας" με το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην Αιθιοπία. Τα Χριστούγεννα ονομάζονται Ganna και γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου λόγω διαφορετικού ημερολογίου.
Οι εορτασμοί λαμβάνουν μέρος σε αρχαίες εκκλησίες σκαλισμένες από ηφαιστιογενή πέτρα.
Αρσενικά και θηλυκά κάθονται χωριστά. Πριν μπουν στην Εκκλησία παίρνουν κεράκια και αφού τα ανάψουν περπατούν γύρω από την Εκκλησία τρείς φορές και περιμένουν έως και τρείς ώρες να ολοκληρωθούν οι ψαλμοί.
Την ημέρα των Χριστουγέννων μαζεύονται σε όλα τα μέρη της χώρας προσκυνητές οι οποίοι μένουν μέσα στις εκκλησίες προσεύχονται, και τραγουδούν ύμνους. Έπειτα όλοι μαζί κάνουν μια πορεία σε έναν κοντινό λόφο υπό την καθοδήγηση τριών νεαρών ανδρών που τους κουμαντάρουν με μαστίγιο. Οι προσευχόμενοι ταΐζονται
με ψωμί και κρασί που έχει ευλογηθεί από ιερείς.
Την υπόλοιπη μέρα οι Αιθίοπες ανταλλάσσουν απλά δώρα, τρώνε σε τσιμπούσια και χορεύουν.
Μαλάουι
Το πιο χαρακτηριστικό Χριστουγεννιάτικο έθιμο στο Μαλάουι είναι αυτό των παιδιών που είναι ντυμένα με φούστες φτιαγμένες από φύλλα, κρατώντας αυτοσχέδια μουσικά όργανα, και τριγυρνούν από πόρτα σε πόρτα τραγουδώντας και χορεύοντας. Όπως και εδώ, παίρνουν ένα συμβολικό χρηματικό ποσό για «το καλό»
Το
"πνεύμα" των Χριστουγέννων
Οι διαφορές μεταξύ του τρόπου εορτασμού μεταξύ του Δυτικού κόσμου και της Αφρικής είναι αρκετές και μπορεί μερικά ήθη και έθιμα να μοιάζουν, η βασική όμως διαφορά περιστρέφεται γύρω από το πνεύμα του εορτασμού. Δηλαδή στην Αφρική το βασικό κομμάτι του εορτασμού έχει να κάνει με την επίσκεψη στην Εκκλησία, τη πνευματική σημασία των Γενεθλίων του Χριστού και λιγότερο με την ανταλλαγή δώρων (που δεν απουσιάζει βεβαίως) και την κατανάλωση.
Σίγουρα παίζει ρόλο το γεγονός πως δεν υπάρχουν πολλά εμπορικά μαγαζιά στην Αφρική, ή ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι κάτω από τα όρια της φτώχιας.
Πάντως οι Χριστουγεννιάτικοι εορτασμοί στην Αφρική εστιάζουν σε άλλα πράγματα, που τελικά έχουν να κάνουν με την αυθεντική ουσία του εορτασμού.
Δηλαδή την ψυχική κάθαρση και την αναπτέρωση της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον.
Οι διαφορές μεταξύ του τρόπου εορτασμού μεταξύ του Δυτικού κόσμου και της Αφρικής είναι αρκετές και μπορεί μερικά ήθη και έθιμα να μοιάζουν, η βασική όμως διαφορά περιστρέφεται γύρω από το πνεύμα του εορτασμού. Δηλαδή στην Αφρική το βασικό κομμάτι του εορτασμού έχει να κάνει με την επίσκεψη στην Εκκλησία, τη πνευματική σημασία των Γενεθλίων του Χριστού και λιγότερο με την ανταλλαγή δώρων (που δεν απουσιάζει βεβαίως) και την κατανάλωση.
Σίγουρα παίζει ρόλο το γεγονός πως δεν υπάρχουν πολλά εμπορικά μαγαζιά στην Αφρική, ή ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι κάτω από τα όρια της φτώχιας.
Πάντως οι Χριστουγεννιάτικοι εορτασμοί στην Αφρική εστιάζουν σε άλλα πράγματα, που τελικά έχουν να κάνουν με την αυθεντική ουσία του εορτασμού.
Δηλαδή την ψυχική κάθαρση και την αναπτέρωση της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου